گل ملی به گل یا گیاهی که نماد یک کشور است، گفته میشه. انتخاب گل ملی مانند سرود ملی یا پرچم ملی کمتر به صورت رسمی انجام میشه و معمولاً روال این انتخاب به این صورته که در زمانی نامشخص تحت تأثیر عشق و علاقه یا رسوم مردم هر کشور، گلی به این عنوان شهرت پیدا می‌کنه.
بنابر همین اصل است که در کشورهایی که دارای تاریخی کهن هستن و از ملت‌های گوناگون تشکیل شدن کمتر پیش میاد که تنها یک گل به عنوان گل ملی داشته باشن و چندین گل در این نوع کشورها به عنوان نماد مورد علاقه و توجه مردم هست. در این نوع کشورها ممکنه انتخاب گل ملی بر اساس ناحیه یا استان تفاوت داشته باشه. مثلا در کشور آمریکا هر ایالت دارای گل محلی مخصوصیه یا در ژاپن هم از سال 1954 میلادی، برای هر یک از استان‌های ۴7گانه این کشور گل محلی بخصوصی تعیین شده. در حال حاضر حدود 100 کشور جهان دارای گل ملی هستن. دربعضی از کشورها مثل کانادا، آلمان و لبنان یک درخت نماد ملی گیاهی کشوره. همچنین برخی از کشورها گیاهانی رو به عنوان گل ملی انتخاب کردن که گل این گیاهان چندان جالب توجه نیست. از گل‌های ملی‌ای که روئیدن اونها به‌طور طبیعی تنها به حوزه یک کشور به‌خصوص محدود شده، میشه از گل زنگوله‌ای شیلی در شیلی، گل شکرپاره در آفریقای جنوبی، آکاسیای طلایی در استرالیا و سرخس نقره‌ای در زلاندنو نام برد. گل رز از نظر تکرار قرار گرفتن در جایگاه گل ملی مقام اول رو داره و در 10 کشور آمریکا، انگلستان، ایتالیا، ایران، رومانی، عراق، عربستان سعودی، مراکش، لوکزامبورگ، بلغارستان به عنوان گل ملی انتخاب شده. رتبه دوم به گل ارکیده تعلق داره. 7 کشور که بیشتر در آمریکای جنوبی قرار دارن، ارکیده رو به عنوان گل ملی خودشون انتخاب کردن. در رتبه‌های بعدی لاله و یاس قرار دارن. ۴ گل نیلوفر آبی، سرو ناز، گل محمدی و لاله گل‌های ملی ایران هستند.
انتخاب گل ملی از کجا شروع شد؟
طبق نظریه‌ها سرآغاز انتخاب گل ملی به حدود 4000 سال پیش و به مصر باستان بر می‌گرده. مصر اولین کشوری بود که گل نیلوفر آبی را گل ملی کشورش قرار داد. در دوره آغازین دودمانی مصر (2700–3000 پیش از میلاد مسیح) شاه نماد مصر علیا را یک نوع جَگن و نماد مصر سفلی را یکی از زنبورداران قرار داد. اما اینکه یک گیاه بخصوص در این دوره نماد کشور بوده یا نه مشخص نیست. طبق دیگر نظریه‌ها اگه ارتباط مستقیم‌تر در نظر گرفته بشه، منشأ آنچه امروزه به عنوان گل ملی شناخته میشه به قرن نوزدهم و کشور انگلستان بر می‌گرده. در این دوره گل‌هایی که پیشتر در ادبیات با اسطوره‌ها به شهرت رسیده بودن به عنوان گل نماینده یک کشور انتخاب و شناخته شدن و نام گل ملی به اون ها تعلق گرفت.
توی دوره‌هایی از زمان بعضی از گل‌ها به خاطر اینکه مورد علاقه شاه یا خاندان سلطنتی یک کشور بودن به عنوان گل ملی انتخاب شدن. از جمله این گل‌ها انتخاب گل داودی سمبل خاندان سلطنتی کشور ژاپن و رز سمبل خاندان سلطنتی انگستان است. انتخاب این گل به عنوان گل ملی به زمان جنگ‌های داخلی انگلستان به نام جنگ رزها برمی‌گرده. جنگ رزها در نیمه دوم سده پانزدهم در فاصله سال‌های 1455 تا 1485 بین دو خاندان قدرتمند لانکاستر با نشان «گل سرخ» و یورک با نشان «رز سفید» و طرفدارانشون در انگلستان درگرفت. سرانجام خاندان لانکاستر در 1485 موفق به شکست دادن خاندان یورک شدن. داودی و رز در حال حاضر نیز گل ملی این دو کشور به شمار میان.
در مواردی مشابه گل‌هایی همراه با تحولات تاریخی در طی زمان جای خودشون رو به گل‌های دیگه دادن ، نمونه این نوع تغییرات را میشه در کشور فرانسه مشاهده کرد. در زمان دودمان کاپتی‌ها (1328–987) یکی از انواع گل سوسن (Liriotypus) گل ملی فرانسه بود، در دورهٔ لوئی هفتم (1137–1180) این گل جای خودشو به زنبق داد و سپس در زمان ناپلئون (1815 –1804) این گل نیز جای خودش رو به گل بنفشه داد.
نمونه دیگه این تغییرات در زمان استقلال کشورهای مستعمره دیده میشه. هند همزمان با استقلالش از کشور انگلستان گل ملی کشور رو از خشخاش به لوتوس تغییر داد و کشور مالزی نیز همزمان با استقلال کشور از انگلستان رئیس‌جمهور تازه انتخاب شده با رأی مردم گل ملی کشور را ختمی چینی اعلام کرد.
گل های ملی بر چه اساسی انتخاب میشوند؟
انتخاب یک گیاه به عنوان گل ملی ارتباط عمیقی با ویژگی‌های یک کشور داره و به غیر از کثرت انتشار، مختص بودن رویش گیاه، نادر بودن و زیبایی، مذهب، تاریخ، اسطوره‌ها، محصول محلی بودن و خصوصیات فرهنگی مردم کشور نیز به نوع این انتخاب ارتباط دارن. از گل ملی‌ای که به طور طبیعی به جز حوزه یک کشور در جای دیگه ای وجود ندارن میشه از سرخس نقره‌ای در زلاند نو، آکاسیای طلایی در استرالیا و خرزه هندی درختی در نپال نام برد. از گل‌هایی که به دلایل مذهبی انتخاب شدن لوتوس گل ملی هند و سریلانکا است. در اساطیر کهن هندی نیلوفر یکی از نشانه‌های بزرگ آفرینش و از نشانه‌های ایزدان و ایزد بانوان معروف هند به‌شمار می‌رفته. مثلاً نیلوفر نشانه خاص ویشنو است و در دست چهارم او نیلوفری به نام پدمه (Padama) قرار داره. همچنان این داستان نیز وجود داره که وقتی ویشنو در خواب بود، برهما به صورت گل نیلوفری از ناف ویشنو رویید. از این جهت برهما به القاب نیلوفرزاده و نیلوفردار نیز موسوم است.
از کشورهایی که مبنای انتخابشان در ارتباط با محصول کشاورزی بوده ، میشه به انتخاب لاله در هلند و بلژیک و انتخاب قهوه عربی در کشورهای یمن و اتیوپی، انتخاب نخل خرما در عربستان سعودی و فلفل سیاه در لیبریا اشاره کرد.
گل رز نیز در کشورهای مسلمان عراق، عربستان سعودی، مراکش و برخی از کشورهای همجوار نمونه دیگری از انتخاب گل بر اساس اعتقادت مذهبیه. همچنین در کشور ایرلند تحت تأثیر اعتقاد به تثلیث کلیسای کاتولیک و اعتقاد به اینکه خدای یگانه در سه شخص خدای پدر، خدای پسر (عیسی مسیح) و خدای روح‌القدس تجلی می‌یابد، شبدر سفید که دارای برگچه‌های سه قسمتیه به عنوان گل ملی انتخاب شده. یاس رازقی از گل‌هاییه که تحت تأثیر اسطوره‌های یک کشور به عنوان گل ملی انتخاب شدن. بنابر اسطوره‌ای در فیلیپین یاس رازقی گلیه که از قبر دختری می‌روید که بخاطر غم و اندوه ناشی از شهید شدن نامزدش در راه وطن جون خودش رو از دست داده . انتخاب گل خار در اسکاتلند بنابر داستانی اسطوره‌ایه که در آن نقل شده در هنگام شبیخون شبانه ارتش دانمارک خارهای این گل و فرورفتن اون در پای سربازان مهاجم دانمارکی سبب نجات کشور از این حمله شد. بنابر اعتقاد مردم آرژانتین کاشت درخت مرجان گل ملی این کشور باعث جلوگیری از جاری شدن سیل بر روی زمین میشه.
با گل های ملی ایران بیشتر آشنا شویم
نیلوفر آبی
نیلوفر یا لوتوس در اساطیر کهن ایرانی گل ناهید به‌شمار می‌رفته، و ناهید تصور اصلی مادینه هستی در روایات دینی ایران قدیم بوده که از جهاتی با معتقدات هندیان باستان مشابه است. سابقه کهن و اساطیری نیلوفر نزد ایرانیان و هندیان به حدیه که آثار نیلوفر 8 و 12 و حتی 1000 برگ را در معماری و آثار باستانی این دو قوم به وضوح میشه دید. در روایات کهن ایرانی گل نیلوفر آبی رو جای نگهداری تخمه یا فر زرتشت که در آب نگهداری می‌شد، می‌دونستن. این نظریه نیز وجود داره که در تصویر صحنه زایش مهر اون چیزی که مثل میوه کاج به نظر می‌رسه در واقع غنچه نیلوفره و مهر از این غنچه بیرون میاد. از این رو نیلوفر با آیین مهر نیز پیوستگی نزدیک می‌یابد. گل نیلوفر به جهت پشتوانه عظیم تاریخی و فرهنگی خودش در ادبیات فارسی هم مورد توجه قرار گرفته و خیال آفرینی‌های زیادی در ارتباط با اون پیدا شده.
تا نگردی چون بنفشه سوی پستی سرنگون کی چو نیلوفر شود چشم تو بر خورشید باز سعدی
سرو ناز
نقشی که بر شال‌های ترمه و قلم‌کاری‌های اصفهان دیده میشه، شکل سروی ست که نوک اون بر اثر وزش باد خم شده باشد، و این میرسونه که از روزگار کهن مردم به این درخت توجهی خاص داشتن. سرو مثل مورد و سداب و هوم مقدس و از دیر باز علامت خاص ایرانیان بوده. مطابق با روایات ایرانی زرتشت این درخت (سرو کشمر) رو از بهشت آورد و در پیش در آتشکده کاشت. به نظر برخی انتساب صفت آزادگی به سرو یادگارِ ارتباط اون با ناهید است که در اساطیر و افسانه‌ها رمزی از آزادی و آزادگی به‌شمار میره. در شعر و ادب فارسی، صفات زیادی از قبیلٍ راستین، بلند، سرفراز، سرکش، پابرجای، پایدار و بوستان آزادی برای اون ذکر شده و همچنین در موارد بسیار سرو کنایه از قامت معشوق است.
گرت ز دست برآید چون نخل باش کریم ورت ز دست نیاید چون سرو باش آزاد سعدی
گل محمدی
در نشست مورخ 22 آبان 1374 شمسی که با حضور ریاست انجمن باغبانی ایران و شماری از استادان دانشگاه‌های ایران برگزار گردید، گل سرخ محمدی به عنوان گل ملی کشور تأیید و برگزیده شد.
لاله
در ایران لاله سمبل شهید است و به استعاره دلالت بر شخص ایثارگری داره که در راه آرمان دینی یا ملی به شهادت رسیده. در روایات شیعه سخن از دشت کربلا می‌رود که از خون شهدا لاله‌گون شده‌است. از سرودهای انقلابی مشهور ایران که در آن شهید به لاله تشبیه شده‌است می‌توان به سرود به لالهٔ در خون خفته شهیدِ دست از جان شسته سرودهٔ مجتبی میرزاده اشاره کرد.
برای مشاهده گل های ملی سایر کشورها به لینک زیر و مقاله گل ملی در ویکی پدیا مراجعه کنید.
https://fa.wikipedia.org/wiki/%DA%AF%D9%84_%D9%85%D9%84%DB%8C
فهرست کامل گل ملی بر پایه کشور
